Konstytucja Rzplitej z 12 maja 1924 r.

[Szmer]

Quote:

Konstytucja Rzeczypospolitej Trojga Narodów

I - O Rzeczypospolitej

1. Rzeczpospolita Trojga Narodów jest monarchią parlamentarną, składającą się z trzech części: Królestwa Polskiego, Wielkiego Xięstwa Litewskiego i Wielkiego Xięstwa Moskiewskiego.
2. Koloniami Rzeczypospolitej są Nowe Polesie, Madagaskar i Wyspa Świętego Bartłomieja. Nowe kolonie ustanawia Monarcha za zgodą Senatu. Koloniami zarządzają Gubernatorowie wyznaczani przez Monarchę za zgodą Senatu.
3. W Rzeczypospolitej obowiązuje trójpodział władzy. Do organów władzy wykonawczej należą Monarcha i Rząd, do organów władzy ustawodawczej Sejm, składający się z Izby Poselskiej i Senatu, a do organów władzy sądowniczej – Sądy i Trybunały.
4. Rzeczpospolita jest państwem prawa, a organy władzy działają na podstawie i w granicach prawa.
5. Gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej oraz solidarności stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej.
6. Najwyższym źródłem prawa jest Konstytucja, z którą zgodne być muszą dekrety Monarchy i ustawy Izby Poselskiej oraz umowy międzynarodowe.

II – O Monarsze

1. Głową Rzeczypospolitej jest z Bożej łaski i woli Narodu Król Rzeczypospolitej, Obrońca Wiary, Wielki Xiążę Litewski, Wielki Xiążę Moskiewski, Xiążę ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, kijowski, wołyński, podolski, podlaski, inflancki, smoleński, siewierski, czernihowski, Suwerenny Pan nowożmudzki, nowopoleski, malagaski, Obrońca wieczysty wyspy św. Bartłomieja.
2. Monarcha jest najwyższym urzędnikiem w Rzeczypospolitej i strażnikiem Konstytucji, reprezentuje Rzeczpospolitą w stosunkach międzynarodowych i jest zwierzchnikiem Wojska Rzeczypospolitej.
3. Monarcha ogłasza ustawy uchwalone przez Izbę Poselską i zaakceptowane przez Senat. Monarcha może z uzasadnionych przyczyn odmówić ogłoszenie ustawy.
4. Urząd Monarchy jest dożywotni i elekcyjny. Wyboru Monarchy dokonuje Senat większością 2/3 głosów w ciągu 3 miesięcy od śmierci poprzedniego Monarchy.
5. W czasie bezkrólewia funkcję Monarchy sprawuje Prymas Polski.

III – O Rządzie

1. Rząd jest organem władzy wykonawczej. Rząd w imieniu Monarchy i w konsultacji z Nim kieruje bieżącą polityką wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej.
2. Pracami Rządu kieruje Pierwszy Minister powoływany i odwoływany przez Monarchę.
3. Na wniosek Pierwszego Ministra Monarcha powołuje i odwołuje Ministrów.
4. Organizację wewnętrzną Rządu określi Monarcha w drodze dekretu.
5. Reprezentantem Rządu w terenie jest Wojewoda, stanowiący organ władzy wykonawczej na terenie Województwa.
6. Wojewoda jest powoływany i odwoływany spośród szlachty, zamieszkującej dane Województwo, przez Rząd.

IV – O Izbie Poselskiej

1. Izba Poselska składa się z 600 Posłów wybieranych w głosowaniu tajnym w wyborach bezpośrednich, powszechnych i równych oraz Posłów Kolonii (powoływanych w liczbie 3 na kolonię przez Gubernatorów).
2. Podział Rzeczypospolitej na okręgi wyborcze określi Monarcha w drodze dekretu.
3. Kadencja Posłów trwa dwa lata.
4. Izba Poselska obraduje permanentnie.
5. Izba Poselska wybiera z swojego grona Marszałka i Wicemarszałków Izby Poselskiej, którzy kierują jej pracami.
6. Izba Poselska bezwzględną większością głosów uchwala ustawy, które następnie przekazywane są Senatowi. Projekt ustawy może zgłosić Monarcha, Rząd, grupa Posłów lub Senat.
7. Izba Poselska może bezwzględną większością głosów żądać od każdego z Ministrów udzielenia informacji bieżącej na temat jego działalności.

V – O Senacie

1. Senat składa się z 450 członków.
2. Członkami senatu są szlachcice wybierani na sejmikach szlachty. Istnieć będzie 140 sejmików dla Królestwa Polskiego, 50 sejmików dla Wielkiego Xięstwa Litewskiego i 260 sejmików dla Wielkiego Xięstwa Moskiewskiego.
3. skreślony
4. skreślony
5. Senat zwoływany jest przez Monarchę, Marszałka Senatu lub grupę Senatorów na sesję. Senat musi być zwołany co najmniej dwa razy do roku.
6. Senat wybiera z swojego grona Marszałka i Wicemarszałków Senatu, którzy kierują jej pracami.
7. Senat w terminie pół roku od przekazania mu ustawy może ją bezwzględną większością głosów odrzucić lub zmienić. Jeżeli Senat zmieni ustawę lub się na jej temat nie wypowie w określonym terminie, ustawa zostaje przekazana Monarsze do ogłoszenia.
8. Senat może bezwzględną większością głosów odwołać każdego Ministra.

VI – O Sądach i Trybunałach

1. Władzę sądowniczą w Rzeczypospolitej sprawują: Sąd Najwyższy, sądy powszechne i sądy wojskowe.
2. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór na działalnością sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów krajowych oraz orzeka o zgodności dekretów i ustaw z Konstytucją oraz w sprawach o naruszenie dekretu, ustawy lub Konstytucji przez urzędnika państwowego.
3. Sądami powszechnymi są: Trybunały (Koronny i dla poszczególnych Xięstw), Sądy Wojewódzkie i Sądy Grodzkie.
4. Sądami wojskowymi są: Wojskowe Sądy Okręgowe i Wojskowe Sądy Garnizonowe.
5. Sądy są niezależne i niezawisłe oraz wydają wyroki w imieniu Monarchy.
6. Sędziów powołuje Monarcha.
7. Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.

VII – O Miastach

1. W wolnych Miastach o liczbie mieszkańców niższej niż 15 tysięcy władzę wykonawczą i ustawodawczą sprawuje Kasztelan powoływany i odwoływany przez Rząd.
2. W wolnych Miastach o liczbie mieszkańców wyższej niż 15 tysięcy władzę wykonawczą sprawuje Kasztelan powoływany i odwoływany przez Rząd, a ustawodawczą – pochodząca z powszechnych wyborów Ława i Senat złożony z duchowieństwa i szlachty.
3. W Miastach, należących do duchowieństwa i szlachty władzę wykonawczą i ustawodawczą sprawuje właściciel Miasta.
4. Właściciel Miasta nie może sprawować władzy nad nim w sposób sprzeczny z prawem Rzeczypospolitej.

VIII – O Wojsku

1. Zwierzchnikiem Wojska Rzeczypospolitej, w skład którego wchodzi armia, flota i lotnictwo oraz służby wywiadowcze, jest Monarcha.
2. Monarcha powołuje hetmana wielkiego i hetmanów polnych, pełniących w razie wojny funkcję głównodowodzącego Wojska Rzeczypospolitej i jego zastępców.
3. Wojsko stoi na straży niepodległości i integralności terytorialnej Rzeczypospolitej oraz wspiera inne służby w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego.
4. Każdy obywatel Rzeczpospolitej ma obowiązek obrony ojczyzny, wyrażający się w odbyciu służby wojskowej. Uchylanie się od poboru lub dezercja podlegają jurysdykcji sądów wojskowych.
5. Monarcha może w sytuacji istotnego zagrożenia dla Rzeczypospolitej ogłosić stan wyjątkowy. W czasie obowiązywania stanu wyjątkowego Monarcha wydaje dekrety z mocą ustaw w zakresie ustawodawstwa państwowego.

IX – O Prawach i Wolnościach

1. Wszyscy obywatele Rzeczypospolitej są równi wobec prawa, ale duchowieństwo i szlachta stanowią siłę przewodnią Narodów Rzeczypospolitej. Nikt nie może swoich praw nadużywać, a także wykorzystywać ich na szkodę Rzeczpospolitej.
2. Wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej przysługują następujące wolności:
- Neminem captivabimus nisi iure victum
- Wolność posiadania i ochrony majątku
- Wolność wyznawania religii
- Wolność od tortur i poniżającego traktowania
- Wolność nietykalności osobistej
- Wolność wypowiadania się samodzielnie i na zgromadzeniach
- Wolność życia prywatnego
- Wolność posiadania broni i obrony swojego życia
- Wolność sprawiedliwego sądu
- Wolność życia
- Wolność nauczania i prowadzenia badań naukowych
- Wolność poruszania się i osiadania
- Wolność zrzeszania się
- Wolności od niewolnictwa i więzienia za długi
- Wolność petycji
3. Obywatel Rzeczypospolitej, niepozbawiony prawomocnym wyrokiem sądu praw publicznych, po dojściu do pełnoletności ma prawo brać udział we wszelkich wyborach powszechnych.
4. Zasady nabywania obywatelstwa określi Monarcha w drodze dekretu. Dotychczasowe prawa do obywatelstwa zostają potwierdzone i zachowane.
5. Wszystkie starodawne i słuszne przywileje szlachty zostają potwierdzone i zachowane. Szlachta zachowuje dotychczasowe prawa do swoich majątków i urzędów.

X – Przepisy Końcowe

1. Wszystkie akty prawne, obowiązujące w Rzeczypospolitej, winne być wydawane w językach urzędowych Królestwa Polskiego i poszczególnych Wielkich Xięstw.
2. Wszystkie akty prawne, obowiązujące w Rzeczypospolitej, winne być ogłaszane w Dzienniku Praw.
3. Zmiana Konstytucji może odbyć się z inicjatywy Monarchy lub Senatu. Zmiana Konstytucji wymaga zgodnych ustaw Sejm i Senatu uchwalonych większością 2/3 głosów i zgody Monarchy.
4. W okresie do dwóch lat od wejścia w życie Konstytucji Izba Poselska uchwali wszystkie akty prawne niezbędne do wykonania zapisów Konstytucji.
5. W okresie do trzech miesięcy od wejścia w życie Konstytucji zostaną ogłoszone wybory do Izby Poselskiej i wybory kandydatów na Senatorów oraz zostanie powołany Rząd i Senat. Do czasu powołania Rządu jego funkcję sprawuje Rada Stanu.
6. Wraz z wejściem w życie Konstytucji tracą moc obowiązują Artykuły Warszawskie i wszelkie inne akty prawne sprzeczne z niniejszą Konstytucją.
7. Konstytucja wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Praw.