Polityka (obszar grywalny)

[Szmer]

jw.

[Szmer]

Quote:2 października 1925 r.

Spotkanie Syberyjczyków i krwawego Stokłosy

Właśnie doszły nas informacje, że przednie oddziały kawalerii Hetmanatu, dowodzone przez płk. von Baera i syberyjscy kozacy płk. Kołyszkina spotkali się koło Stanisławowa Przyuralskiego. Oznacza to, że Syberia i Hetmanat mają odtąd wspólną granicę. Entuzjastyczne artykuły w gazetach Wilna i Irkutki już przepowiadają ponowne "zjednoczenie" RTN, niewiele się przejmując, że etniczna Polska znajduje się pod batem ententy, zaś demokratyczny rząd Ryszarda Ochudzkiego wciąż stoi na czele obrony Rzeczypospolitej przed francuskim i węgierskim bandytyzmem.

Ale nawet odsuwając te ważkie zastrzeżenia na bok, czy tak gładko uda się pogodzić różnice polityki tych dwóch asów dawnej represyjnej monarchii, hetmana Stokłosy i księcia Longchampsa? Z jednej strony mamy parcelację majątków magnackich, z drugiej - rządy wielkich właścicieli ziemskich. Z jednej dyktaturę wojskową, z drugiej - monarchię konstytucyjną. Wydaje się, że w tym układzie Wielkie Księstwo Syberii będzie chciało zachować znaczną niezależność, zaś Hetmanat niechętnie wyrzeknie się integralności Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.

Ciekawe z kolei, czy do zgody dojdą dwa cesarstwa, stojące za tymi dzielnicowymi państwami niczym lalkarze skryci w cieniu, trzymający sznurki marionetek. Interesy Japonii są przynajmniej łatwe do odgadnięcia. Wiadomo, że będzie się starać coś zyskać na całej imprezie i umocnić swoje wpływy na Nowej Żmudzi. Prawdopodobne są żądania terytorialno-ekonomiczne wobec Syberii i chińskiego państwa Cingów. Kniaź Uszakow, potężny wojewoda nowożmudzki, też na pewno nie będzie chciał stracić.

Francja jest bardziej nieprzenikniona. Krążą uporczywe plotki, że na tronie nowego tworu ma zasiąść członek rodu Bonaparte. Nie jest to głupi pomysł, zważywszy, jak trudno byłoby utrzymać tak wielkie państwo - nawet jako protektorat - w kieracie ententy. Wiele do myślenia dał ostatnio obserwatorom obszerny artykuł popularnonaukowy w "L'Empire", traktujący o losach średniowiecznego króla Litwy Mendoga. Warto też przypomnieć, że Paryż ma ogromne pretensje do Irkutki o porwanie Kazimierza Sapiehy z Nowego Polesia, gdzie przebywał pod francuską strażą.

Partie demokratyczne i socjalistyczne są w większości prześladowane tak w Hetmanacie, jak i na Syberii. Zapewne więc cokolwiek się stanie, zostanie ustalone ponad głowami społeczeństw ziem tych krajów, czy może quasi-krajów.

[Dalewin]

Quote:

Żałosny koniec moskiewskich wywrotowców!

TR-ChD dogorywa na naszych oczach. Partia, która niegdyś trzęsła całą Moskwą, jest dziś ledwie cieniem swojej przeszłości, przetrzebiona przez wojsko Rzeczypospolitej, komunistów i Hetmanat. Struktury istnieją praktycznie tylko na obszarach byłego ZRL, gdzie działają Rady Ludowe z udziałem chadeków. Prawdopodobnie nie nastąpi nawet kongres, na którym ogłoszonoby rozwiązanie partii. Nie jest to zresztą potrzebne, gdyż TR-ChD nigdy nie zostało zarejestrowane.

Sami członkowie dostrzegli beznadzieję swojej sytuacji. W kolportowanej wśród działaczy ulotce wzywa się, by nie akceptowali rządów Regenta Stokłosy, działając w swoich środowiskach lokalnych i Radach Ludowych. Tych, którzy zechcą, namawia się do wstępowania w szeregi Towarzystwa Demokratycznego - nomen omen, również nie zarejestrowanej partii - które skądinąd chętnie otwarło chadekom swe podwoje. Ulotka jest anonimowa, ale jej rozprowadzaniem zajmują się najpoważniejsi wśród ocalałych działaczy TR-ChD, najpewniej więc autorstwo przynależy jakiejś grupie wysokich rangą członków ocalałych po rzezi, jaką zgotowali im komunistyczni "sojusznicy".

Także działalność morderców i zamachowców nazywających się "Synami 2 kwietnia" wydaje się być już tylko złym wspomnieniem. Od prawie miesiąca nie było, dzięki Bogu, równie poważnych akcji jak te, które niegdyś były ich udziałem. Pomniejsze napady i zamachy są najpewniej dziełem niedobitków, a według Służby Bezpieczeństwa, przywódcy muszą się znajdować wśród już wyłapanych członków.

[Szmer]

Quote:22 października 1925

Głos Syberii: Wielki Książę poparzony w pożarze Irkutki

Lekarze z Tokio przyjechali do syberyjskiej stolicy by leczyć Wielkiego Księcia Syberii. Jan Baptysta Emanuel Longchamps de Bérier poważnie się poparzył podczas pożaru, który wybuchł w Irkutce w poniedziałek. Książę Jan I był na spotkaniu z mieszkańcami w miejskim ratuszu i próbował poradzić na potrzeby mieszkańców gdy zastał go ogień. Pod jego okiem nadzorowano ewakuację. Książę został wyniesiony przez swoją ochronę i trafił natychmiast do szpitala. Aktualnie jest leczony w swojej posiadłości przez Japońskich lekarzy.

[Szmer]

Quote:20 października 1925 r.

Sprawa ks. Lucjana Czartoryskiego przeciwko hetmanowi Stokłosie

Wygląda na to, że arystokracja litewska chce postawić opór albo nawet zlikwidować samowładne rządy hetmana Ignacego Stokłosy drogą legalizmu.

Parę dni temu do Sądu Najwyższego byłej RTN w Wilnie wpłynął pozew podpisany przez księcia Lucjana Czartoryskiego, właściciela dużego majątku ziemskiego (20 tys. dusz) w Wielkim Księstwie Litewskim. Książę oficjalnie protestuje przeciwko odgórnemu poddaniu państwowemu zwierzchnictwu jego lokalnej straży i szlacheckich ochotników z tzw. konfederacji horodelskiej (wcześniej walczących z Francją, obecnie zaangażowanych w wojnę z komunistami). Wiadomo jednak, że chodzi o wybadanie gruntu pod poważniejsze sprawy. W Hetmanacie niemal tajemnicą poliszynela jest to, że prędzej czy później ZPiP im. św. Józefa wymusi przymusowy etap reformy rolnej i parcelacji majątków arystokracji.

Najbardziej uderza uzasadnienie wniosku, opierające się na konstytucji uchwalonej pod bagnetami przez sejm elekcyjny w zeszłym roku, jeszcze przed wojną światową i rozpadem RTN. Otóż konstytucja w artykule 5. rozdz. IX gwarantuje zachowanie szlachcie wszystkich praw, majątków i przywilejów. W interpretacji prawników Czartoryskiego mieści się w tym prawo do zbrojnej konfederacji niezależnej od władzy królewskiej oraz utrzymywania wojsk prywatnych, co było przyjęte od setek lat. Ale to jeszcze nic. Otóż książę w ogóle podważa prawo hetmana Stokłosy do wydawania dekretów, jako że król Kazimierz V nadal żyje (chociaż przetrzymuje się go w Irkutce), jego abdykacja jest nieważna jako wymuszona, zaś regencja hetmana nie została w żaden sposób oparta na prawie ani konstytucji.

Czartoryski nie miałby tyle tupetu, gdyby nie solidaryzowało się z nim wielu arystokratów w byłej RTN, którzy obawiają się "chrześcijańskiego socjalizmu" hetmana. Także Wielkie Księstwo Syberii raczej sprzeciwia się projektom uwłaszczeniowym. Zaś książę Ropuchow, przywódca tamtejszej Partii Konserwatywnej, zabrał nawet głos w tej sprawie. Wyraził nadzieję, że "sprawiedliwy wyrok sądu" ostatecznie zabezpieczy wolności szlacheckie i własność prywatną, a być może dojdzie także do restauracji Kazimierza Sapiehy i powrotu dawnego ustroju. Niektórzy idą dalej; niejaki Józef Kochanowski ze wspomnianej konfederacji horodelskiej wydał własnym sumptem ulotkę, gdzie głosi, że należy unieważnić całe prawodawstwo od sejmu elekcyjnego włącznie jako nielegalnie wymuszone przez wojsko i wybrać króla jeszcze raz. To jednak margines.

Czy wnioskodawca ma jakieś szanse na sukces? Zależy to od postawy hetmana, który może z łatwością wpłynąć na sędziów, będących pod grozą wojsk Stokłosy i ententy. Sprawę nieco komplikuje fakt, że 1/3 członków Sądu Najwyższego wróciło do Warszawy i zaangażowało się w budowę narodowej Polski Rogowskiego. Pozostali, z nominacji Sapiehy, a w większości mający doświadczenie jeszcze z czasów Radziwiłłów, mogą sympatyzować ze sprawą Czartoryskiego nie tylko ze względu na samą literę prawa.

[Szmer]

Quote:5 listopada 1925

Kazimierz V zniknął?

Nasza gazeta stara się z wielką pieczołowitością dobierać tylko pewne informacje, ale ta plotka stała się tak rozpowszechniona i, zdaje się, podobna do prawdy, że zdecydowaliśmy się dopuścić ją do druku.

Tragiczny pożar Irkutki narobił szkód, które to nieszczęsne miasto będzie długo usuwać. Zniszczenia są tak gruntowne, że starsze ośrodki zachodniej Syberii, takie jak Janów i Maryjgród, domagają się przeniesienia do siebie stolicy Wielkiego Księstwa. Nietrudno się domyślić, że w ten sposób opozycja chce oderwać wielką politykę od regionu, gdzie książę ma tradycyjnie największe wpływy. A także - oddalić ją od Japonii.

Jednak od czasu pożaru nikt nie widział byłego króla Kazimierza V, który abdykował w kwietniu, by trafić na Nowe Polesie, skąd później syberyjska flota go uprowadziła. Dotąd były król pojawiał się na posiedzeniach rządu Wielkiego Księstwa, można go było czasem oglądać, gdy przechadzał się ze swoimi gośćmi po ogrodzie dworku. Teraz straż budynku została wzmocniona w dwójnasób. Co więcej, tuż po pożarze syberyjskie służby porządkowe szczególnie gruntownie badały pociągi przekraczające granice.

Oficjalne czynniki w Irkutce nabierają wody w usta. Do porwania nie przyznała się żadna organizacja terrorystyczna. Sprawa jest bardzo tajemnicza.

[Szmer]

Quote:9 listopada 1925

Republikańska agitacja na uczelniach

Tzw. demokraci postanowili we właściwy sobie sposób wykorzystać fakt, iż j.e. Hetman Regent w swej łaskawości zgodził się na podtrzymanie wolności uniwersytetów i innych uczelni Hetmanatu. Zewsząd dochodzą wieści, że na korytarzach szerzy się propaganda, a agitacyjne wystąpienia stały się niemal codziennością. Osobliwie przoduje w tym Wilno, gdzie pod samym nosem władz hetmańskich x. Razaitis daje odczyty o historii i tzw. kulturze litewskiej. I choć pochwały demokracji sypią się gęsto, bardzo się kryje z wszelką krytyką j.e. Hetmana, by nie dać władzom Akademii Wileńskiej podstaw do podjęcia należytych kroków.

Także w Mińsku i Kijowie prowadzona jest agitacja, a wśród studentów zakładane tzw. Koła Demokratyczne. Przystępują do nich głównie studenci z rodzin mieszczańsko-burżuazyjnych. Pozostali żakowie nie dają sobie jednak wcisnąć do głowy zdradliwej propagandy liberałów a odzew społeczności akademickiej był jak dotąd znikomy. Wielu z nich pochodzi z rodów szlacheckich i właściwie patrzy na idee demokratyczne, burzące ustalony ład i porządek. Można więc mieć pewność, że przynajmniej na uczelniach tzw. demokracja nie zakiełkuje.

Quote:10 listopada 1925

Wojewoda Uszakow nie żyje!

Uszakowe, niewielka mieścina pod Aleksandrowem, stała się dwa dni temu widownią zdarzeń mrożących krew w żyłach. W biały dzień komunistyczni terroryści zaatakowali kolumnę wiozącą wojewodę nowożmudzkiego i właściciela miejscowości, Borysa Uszakowa. Magnata próbowano porwać, ale jego obstawa nie pozwoliła napastnikom łatwo dostać się do ofiary. W masakrycznej strzelaninie zginęło ponad trzydzieści osób, w tym sam wojewoda.

Plan czerwonego podziemia był bardzo perfidny. Kilku terrorystów porwać pociąg Kolei Transsyberyjskiej, ale dzięki bohaterstwu kolejarzy i pasażerów zostali powstrzymani. Odstawiono tych kryminalistów do aresztu w Aleksandrowie. Wiadomo nieoficjalnie, że chciano zatrzymać pojazdy p. Uszakowa przez unieruchomienie pociągu na przejściu w Uszakowem, by ciężarówka z zamachowcami zaatakowała kolumnę od tyłu. Wobec fiaska tego projektu terroryści wyprzedzili z szaleńczą chyżością automobile wojewody, przejechali tory i z piskiem kauczukowych opon zagrodzili im drogę od przodu. Otworzono ogień; masakra trwała niecały kwadrans. Dwóch czy trzech komunistów zdołało uciec. Ciężarówka wybuchła.

Schedę po ojcu przejmie teraz zrozpaczony jedyny syn, p. Jerzy Uszakow (24 lata). Rząd Cesarstwa Japonii wystosował do Irkutki pełną oburzenia notę, żądając rozprawy z komunistyczną bandyterią albo pozostawienia Japończykom wolnej ręki w załatwieniu tego we własnym zakresie. Tokio mówi o nacjonalizacji Kolei Transsyberyjskiej i przekazaniu jej w ręce państwowej spółki, w skład której oprócz Hetmanatu i Syberii weszłyby Francja i Japonia. Oczekuje się też, że p. Jerzy Uszakow zostanie wojewodą w miejsce zamordowanego ojca.

Najbardziej niepokoi w tym wszystkim, że krwawy "wyczyn" "chłopaków Saściszewskiego" wzbudza podziw i entuzjazm w pewnych kręgach zdemoralizowanego motłochu. Brudni Żydzi, gdy patrzy się na ulicę, wyglądają na szczególnie podnieconych sytuacją.

[Szmer]

Quote:14 listopada 1925

Siostrzeniec cesarza Francuzów ożeni się z Radziwiłłówną

Wśród Polaków ożywają - w pewnym skrzywieniu - wspomnienia z czasów Republiki, kiedy Napoleon I Wielki, jeden z największych tytanów historii, założyciel do dziś istniejącego pierwszego imperium globu, romansował na salonach warszawskich z panią Walewską. Oto bowiem Aleksander Juliusz Bonaparte, siostrzeniec cesarza Napoleona V i tytularny II konsul Cesarstwa (pierwszym jest następca tronu, przyszły Napoleon VI) oświadczył się podczas wizyty w Radziwiłłowskich Birżach pannie Annie Franciszce Radziwiłłównie (oszczędzimy czytelnikom opisu stopnia jej pokrewieństwa ze zmarłym prawie dwa lata temu królem Aleksandrem Dominikiem). Nie było wielkiego zdziwienia, kiedy oświadczyny zostały przyjęte za zgodą rodziców.

Żadna politycznie świadoma osoba nie może mieć wątpliwości co do sensu tej matrymonialnej kombinacji. Coraz bardziej otwarcie przygotowywany jest grunt pod zrobienie z pana Alexandre-Jules de Bonapartego - Aleksandra III. Pytanie, czy będzie on wielkim księciem, czy królem Litwy, jak chcą szumiące plotki, a także kiedy to się stanie. Ale hetman Stokłosa i czynniki rządowe zachowują chłodne milczenie.

Uradowana nowymi perspektywami jest za to polska arystokracja. Posypały się zaproszenia dla narzeczonych do dworów i pałacyków w Wilnie i na prowincji. Każdy magnat i potentat łaknie okazji, by odpowiednio wcześnie móc we własnych "skromnych progach" zaprezentować się i pomizdrzyć do Bonapartego.

Ten ostatni przyjął zaproszenie nawet od Lucjana Czartoryskiego, wsławionego wytoczeniem hetmanowi Stokłosie procesu o przywłaszczenie władzy. Obecnie postępowanie nie toczy się wskutek obstrukcji magnackich sędziów. Czyżby czekali na lepsze czasy? Ale - czyż arystokraci mogą przedstawiać dla Bonapartego większą wartość niż np. Partia Gospodarczo-Imperialna?

[Szmer]

Quote:

Korniłow spiskuje na prawo i lewo

Dziwne, jak ślepo rząd Syberii ufa swojemu ruskiemu głównodowodzącemu, gen. Wawrzyńcowi Korniłowowi, który razem z Wranglewm i Denikinem zasnąć nie może, jeśli nie zrobił tego dnia czegoś przeciw "Lachom". Powtarzające się wciąż wieści o polskich oficerach odsuwanych od awansu, postponowanych przez Rusinów itd. teraz schodzą na dalszy plan, kiedy Korniłow jest coraz bliższy ni mniej, ni więcej, tylko zbrodni stanu. Choroba Jego Wysokości wcale mu w tym nie przeszkadza.

Miasta "starej", zachodniej Syberii, na czele z Janowem i Maryjgrodem, wyraźnie generałowi, a nie Wielkiemu Księciu czują się wdzięczne za obronę przed czerwonymi komisarzami. Rada miasta Maryjgrodu spotkała się wczoraj z Korniłowem i obiecała mu nie tylko pomnik, ale i coś konkretniejszego. Mianowicie obietnicę przyznawania pieniędzy na dostawy w wypadku, gdyby w Irkutce wybuchła rewolucja (!). Panowie rajcy biorą już pod uwagę, że coraz silniejsi komuniści rozszarpią Wielkie Księstwo!

A krążą i takie plotki, że Korniłow po cichu i przebrany za wiejską babę przyjechał pociągiem z frontu do księcia Ropuchowa, żeby ustalić szczegóły puczu, jakiego mają dokonać na spółkę z demokratami, którzy na razie udają świętoszków. Ropuchow namawiał Korniłowa do zbrojnego wsparcia konfederacji, jaka ma być niedługo ogłoszona, a jaka ma przejąć władzę na Syberii. Możliwość powołania takowej konfederacji była w minionym tygodniu szeroko dyskutowana na irkuckich salonach na fajfoklokach. Spotykała się z pozytywnym przyjęciem opozycyjnej magnaterii, która widzi w tym szansę na odsunięcie od władzy Jana I (którego mają czelność nazywać nawet uzurpatorem) i zabezpieczenie własnych interesów wobec rosnącej zuchwałości komunistów.

[Szmer]

Quote:1 grudnia 1925

Syberia powołuje Radę Regencyjną

Sejm W.K.S., co prawda w niepełnym składzie i przy sprzeciwie stronników wielkiego księcia, powołał Radę Regencyjną w składzie: Klemens książę Ropuchow (faktyczny wnioskodawca), Feliks Pilawa, Magdalena Toporska i Chińczyk H.J. Jasieński.

Czy to legalne? Przeciwnicy, w tym wielu członków Stronnictwa Książęcego, twierdzą, że ustawa została uchwalona w pogardzie dla konstytucji, która nie przewiduje tego rodzaju regencyjnych organów. Minister opieki społecznej, Krzysztof Lisowski, ogłosił, że ustawa jest wobec tego w ogóle nieważna. Z kolei konserwatyści wskazują na nadwyczajne okoliczności i brak w konsytucji stwierdzenia jej pierwszeństwa przed innymi prawami. Większość ministrów syberyjskich uzależnia swoje uznanie Rady od decyzji wielkiego księcia leżącego teraz w szpitalu.

Wciąż swojego zdania nie wyraził jeden z regentów, Feliks Pilawa. W ostatnich tygodniach wobec poparzenia Jana Longchampsa faktycznie kierował on pracami rządu oraz akcją ratowania i odbudowy Irkutki.

Jednak tak naprawdę najważniejsze jest, czy Radę uznają trzy kluczowe siły spoza Irkutki: hetman regent, Japonia i gen. Korniłow. Nikt z nich jeszcze nie ogłosił swojego stanowiska.